In dit artikel worden de stappen van de onderzoekscyclus uitgelegd. Tijdens de verschillende stappen van de onderzoekscyclus kan je als leerkracht hulpmiddelen inzetten om het leerproces van de leerlingen te ondersteunen.
Leerlingen ervaren met onderzoekend leren hoe het is om zelf onderzoek te doen. Ze leren begrijpen hoe kennis tot stand komt en leren deze nieuwe kennis op waarde schatten. Net als echte wetenschappers doorlopen de leerlingen tijdens het onderzoek een aantal stappen. Met behulp van de onderzoekscyclus leren ze op een gestructureerde en zorgvuldige manier onderzoek uit te voeren. Ben je nieuwsgierig naar wat de verschillende stappen van deze onderzoekscyclus inhouden? Lees dan verder.
De onderzoekscyclus van Faqta
In de afbeelding hierboven zijn de stappen weergegeven van de onderzoekscyclus van Faqta. De zes stappen volgen elkaar op, maar tijdens het doen van onderzoek is het soms niet erg om terug te gaan naar een eerdere stap. Een handig hulpmiddel om deze stappen bewust door te lopen met je leerlingen is het document ‘Stappenplan’ van Faqta. Dit document is een werkboekje dat de leerlingen bij elke stap bij de hand kunnen hebben (te vinden onder het kopje “Lesmateriaal” van elk Talent-thema). Tijdens de onderzoeksstappen kun je als leerkracht verschillende hulpmiddelen en begeleiding bieden om het leerproces van de leerlingen te ondersteunen. Hieronder lees je wat de stappen van de onderzoekscyclus inhouden.
Uitleg van de onderzoekscyclus
De stappen van de Faqta onderzoekscyclus houden het volgende in:
- Verwonderen – Je laat de leerlingen kennis maken met het onderwerp. Het doel is dat leerlingen zich gaan verwonderen, nieuwsgierig worden, vragen gaan stellen en meer willen weten over het onderwerp. De video’s en vragen van de tegels kun je inzetten om verwondering uit te lokken. Daarnaast kun je materialen of voorwerpen laten zien die te maken hebben met het onderwerp (bijvoorbeeld een barometer bij het thema ‘Weer en wind’). De vragen die bij leerlingen opkomen kun je bijvoorbeeld opschrijven op een vragenmuur (poster aan de wand).
- Verkennen – In deze stap werk je toe naar het formuleren van een onderzoeksvraag. Allereerst activeer je de voorkennis van de leerlingen en laat je ze informatie en materialen verzamelen over het onderwerp. Met behulp van klassikale discussies/gesprekken en sturende vragen (‘Hoe komt het dat?’, ‘Heeft dit te maken met…’) kun je de voorkennis weergeven in een mindmap of woordweb. Het document ‘Stappenplan’ bevat een leeg woordweb die leerlingen kunnen invullen. Verder schrijven ze in dit document drie mogelijke vragen op die onderzocht kunnen worden.
- Opzetten van het onderzoek – Wanneer het onderwerp goed in kaart is gebracht en er ideeën zijn ontstaan voor mogelijke onderzoeken, gaan de leerlingen aan de slag met het formuleren van de definitieve onderzoeksvraag. Het bedenken van een goede onderzoeksvraag vinden leerlingen vaak lastig. Om hen hierbij te helpen kun je het hulpblad onderzoeksvraag van Faqta inzetten (te vinden onder het kopje “Lesmateriaal” van een Talent thema). Met dit handige hulpmiddel ontdekken de leerlingen of hun onderzoeksvraag relevant, specifiek en meetbaar is. Na het formuleren van de eerste versie van de onderzoeksvraag, kun je dit hulpmiddel als check geven aan de leerlingen. Op basis van de onderzoeksvraag maken de leerlingen een uitvoerbaar onderzoeksplan. Laat de leerlingen nadenken over wie of wat ze gaan onderzoeken en hoe ze de resultaten willen verzamelen (bijvoorbeeld met interviews) en vastleggen (bijvoorbeeld in een tabel of grafiek). Vraag verder aan de leerlingen om een voorspelling (hypothese) te doen over de uitkomst van de onderzoeksvraag.
- Uitvoeren van het onderzoek – Tijdens deze stap voeren de leerlingen het onderzoek uit. Kijk vanaf een afstandje mee en help waar nodig. Belangrijk is dat de leerlingen hun onderzoeksproces goed vastleggen, omdat het inzicht geeft in de gemaakte beslissingen. Check of de onderzoeksplannen haalbaar blijven binnen de vastgestelde tijd. Met het Faqta projectboek leren de leerlingen hoe ze zelf bronnen op kunnen zoeken en leggen ze vast wanneer ze wat hebben gedaan.
- Conclusies trekken – Na het uitvoeren van het onderzoek gaan de leerlingen aan de slag met het analyseren en verwerken van de resultaten. Door het stellen van sturende vragen (‘Hoe kan ik nou zien wat het meeste voorkomt?’, ‘Hoe zijn jullie op dat antwoord gekomen?’) help je de leerlingen met het zien van verbanden en het trekken van conclusies. Geef verder de leerlingen tips over hoe ze de resultaten overzichtelijk kunnen vormgeven. Je kan bijvoorbeeld voorbeelden laten zien van hoe je een grafiek, cirkeldiagram of tabel maakt.
- Presenteer je onderzoek – Laat de leerlingen de nieuw opgedane kennis uit hun onderzoeken presenteren aan anderen (rest van de klas, de school of met ouders). Als leerkracht kun je criteria opstellen waaraan de presentatie moet voldoen. Tijdens de presentatie moet het duidelijk worden hoe ze vanuit hun onderzoeksvraag komen tot een antwoord. Er kan geëxperimenteerd worden met verschillende vormen van presenteren. Faqta stelt hulpbladen beschikbaar waardoor leerlingen kunnen experimenteren met verschillende vormen van presenteren. Na de presentaties kun je samen met de klas evalueren op het onderzoek. Hiervoor kan je het evaluatieblad van Faqta gebruiken.
Dit artikel heeft de verschillende stappen van de onderzoekscyclus uitgelegd. Het is aan te raden onderzoekend leren in stappen te implementeren in je klas. Wil je meer lezen over hoe dat kan? Lees dan dit artikel.